Sultan I. Ahmed
14 yaşında hükümdâr olub 14 sene Padişahlık etmiş bulunan I. Ahmed,
1026/1617 yılında 28 yaşında vefât eylemiştir. III. Mehmed’in,
Hândan Sultân’dan Manisa’da 18 Nisan 1590/22 Cemâziyelâhir 998
tarihinde dünyaya gelen oğludur. 22 Kânun-ı sânî 1603/18 Receb 1012
tarihinde babası yerine tahta çıktı. Padişah olduğunda on dört
yaşında idi. Tahta çıktığı zaman memleketin iç düzensizliklerinden
başka Avusturya ve İran harbleri devam ediyordu. Kırım Hânı
süvarilerinin Boğdan ve Eflak’ı tahrip ve Erdel memleketini de
sıkıştırmaları üzerine, bu üç beğ Avusturya tarafını bırakıp tekrar
Türklerle birlik olunca, imparator sulha yanaşmak zorunda kaldı.
Tuna üzerindeki Zitvatorok denen yerde Osmanlılarla andlaşma yapıldı
(1606). Böylelikle 15 yıldır sürüp giden Avusturya (Nemçe) harbleri
sona ermiş oldu. Bu andlaşma Osmanlı Devletinin Avrupa’daki
ilerleyişinin durduğunun bir vesikası olarak kabul edilir.
İran savaşlarına gelince, İran şahı Büyük lâkabıyla anılan Şah Abbas
ile yapılan muharebelerde hiç de iyi neticeler alınmadı. Nihayet
1612’de İranlılarla da sulh yapıldı. Fakat üç sene sonra iki devlet
arasında savaş yeniden başladı (1615). Bir aralık anlaşma yapılır
gibi olduysa da savaş gene devam etti. Celâlî denilen eşkıya yer yer
Anadolu’yu kaplamıştı. Kuyucu Murâd Paşa, yıllarca uğraşarak ve
yakaladığı zorbaları kuyulara doldurarak Anadolu’yu temizledi ve
halka geniş bir nefes aldırdı.
I. Ahmed zamanında Murâd Reis ve Halil Paşa gibi deniz kahramanları
Türk donanmasına zaferler kazandırmışlardır. Padişah, savaşlardan ve
gailelerden ancak başını kurtarmıştı ki, ömrü vefa etmedi; genç
yaşında öldü. İstanbul’da At meydanında yaptırdığı ismi ile anılan
(Sultânahmet Câmi‘i) yanındaki türbesine defnedildi (1616).
Başta Muallim-i Sultânî Mustafa Efendi olmak üzere, muhitinin
tesirine kapılan I. Ahmed, itimat ettiği değerli kimseleri devlet
hizmetinde kullanmıştır. Gençliğine rağmen, icraatında azimli idi.
Saraydaki kadın nüfuzunu önlemiş, kadınlara âlet olmamıştır.
Özellikle Venedikli Baffo veya Safiye Sultân diye bilinen siyâsî
kadını Eski Saray’a göndermekle kadınların devlet işlerine fazla
karışmalarını önlemiştir. Ayrıca Yıldırım Bayezid’den beri sürüp
gelen nizâm-ı âlem için kardeş katli meselesini düştüğü suiistimal
çukurundan çıkarması ve bu usul yerine, saltanatın sülaleden en
büyüğe geçmesi yani ekberiyyet ve erşediyyet nizâmını koyması ve
kardeşi Mustafa’yı öldürmemesi gibi önemli icraatları vardır. Şiire
meraklı idi. Yazdığı şiirlerde Bahtî mahlasını kullanırdı. Sultân
Ahmed Câmi’ini o yaptırmıştır. Bir diğer önemli hizmeti de, o zamana
kadar icrâ olunan Osmanlı Kanunlarını yeniden tertip ve tedvîn
yoluna gitmiş olmasıdır. Elbette ki bunu, devrinde yaşayan kanun-şinâs
âlimlere borçludur.
I. Ahmed devri denilince akla gelen isimlerin başında, Celâlî
İsyânlarını durduran, devlet ve kanun nizâmının tesisi için yazılı
ve fiilî tedbirler alan Vezir ve sonradan da Sadrazam olan Kuyucu
Murâd Paşa gelmektedir. Ayn Ali’nin her iki Kanunnâme Mecmuasını da
Kuyucu Murâd Paşa’ya takdim etmiş olması, onun hukûkî düzenlemeler
üzerindeki fonksiyonunu da ortaya koymaktadır.
I. Ahmed devrinin sadrazamları arasında Kasım Paşa, Sokullu
ailesinden Mehmed Paşa, Derviş Paşa ve Nasuh Paşa’yı; diğer devlet
adamlarından Cigala-zâde Mahmûd Paşa, Etmekçi-zâde Ahmed Paşa ve
Sarıkçı Mustafa Paşa’yı; meşhur âlimlerden Şeyhülislâm Sun’ullah
Efendi, Hoca-zâde Mehmed Efendi, Mu’allim-i Sultân Mustafa Efendi ve
Ahi-zâde Hüseyin Efendi’yi ve maneviyat erenleri arasında Aziz
Mahmûd Hüdâyî Hazretleri, Şeyh Abdülmecid Sivâsî ve Cerrah Paşa
Şeyhi diye bilinen Şeyh İbrahim Efendi’yi zikredebiliriz.
ZEVCELERİ: 1- Hatice Mahfirûze Sultân; Genç Osman’ın annesi. 2-
Kösem Sultân (Mahpeyker Sultân). IV. Murad’ın annesi ve Osmanlı
Hareminin en namdâr kadını. 3- Fatma Haseki; Câriyelerdendir.
ÇOCUKLARI: 1-Şehzâde Osman II. 2-Şehzâde Sultân Mehmed Hân.
3-Şehzâde Murad IV. 4-Şehzâde Cihangir Hân. 5-Şehzâde Hasan.
6-Şehzâde Bâyezid. 7-Şehzâde Kâsım. 8-Şehzâde Süleyman. 9- Sultân
İbrahim. 10- Ayşe Sultân. 11- Fatma Sultân. 12- Hân-zâde Sultân. 13-
Burnaz Atike Sultân. 14-Şehzâde Orhan. 15-Şehzâde Hüseyin .
Anasayfa 