Osmanli Padisahlari neden hacca gitmemislerdir ?

AdmiN Mesaj Sayısı : 1544 Yaş : 36 Kayıt tarihi : 14/09/07

Alıntı :: Osmanli Padisahlari neden hacca gitmemislerdir ? Genç Osman’in öldürülmesinde hacca gitmek istemesinin rolü var midir ?
Bu
soru çokça sorulmaktadir. Ancak bu sorunun cevaplandirilacagi en güzel
yer, II. Osman meselesidir. Zira II. Osman’in katli olayinda bu sorunun
cevabi da verilmistir. Evvela haccin farz olmasinin sartlarini
özetleyelim: Müslüman olmak; akilli olmak; ergen olmak; hac yolu için
hem gida ve hem de yol masraflarini karsilayabilecek kadar zengin
olmak; haccin farz oldugunu bilmek; yol emniyeti bulunmak.

Bu kisa izahlardan sonra, Osmanli Padisahlarinin neden hacca gitmediklerinin cevabini arayalim :

1) Islâm Hukukuna göre, cihâd, Müslümanlar için farz-i kifâyedir. Bu
sebeple fert olarak bir Müslüman, açik bir düsman tehlikesi bulunmadigi
müddetçe, farz-i ayn olan hacci farz-i kifâye olan cihâda tercih
edebilecektir. Cihâd, fert olarak Müslümanlarin hac ibadetine engel
olmayacaktir. Bunun tek istisnasi, düsmanin bertaraf edilebilmesi için
hacca gidecek Müslümanlara da ihtiyaç olmasidir. Iste bu noktada halife
ve sultânlarin hükmü, Müslüman fertlerden farklidir ve onlar için cihâd
yani düsmanlarin hücumunu bertaraf ederek Müslümanlarin emniyetini
saglamak ve bunun için gerekirse savasmak, farz-i ayndir. Hz.
Peygamber’e hangi amelin daha faziletli oldugu soruldugunda, sirasiyla,
Allah’a ve Peygamberine iman, Allah yolunda cihad ve hacc-i mebrûr
cevabini vermistir. Sebebi bellidir; Müslümanlarin canini, malini ve
namusunu korumak hukukullah da denilen kamu haklarindandir; yani
cemiyete ait bir ibadettir. Bazan kamu haklarindan olan bir mesele,
sahsî farzlardan daha ehemmiyetli hale gelmektedir. Iste burada da
durum budur.

Osmanli Padisahlarinin II. Selim’e kadar gelenlerinin tamami,
ömürlerinin yarisini Allah yolunda cihâd için seferlerde
geçirmislerdir. Üzerlerine farz-i ayn olan ve hukukullah mahiyetinde
bulunan cihâdi ve nizâm-i âlemin devamini, sahsî farz olan hacca tercih
etmeleri için, Seyhülislâmlar fetvâ vermislerdir. II. Bâyezid Amasya’da
vali iken hacca gitmeye niyetlenirken, sadrazam ve diger devlet
erkâninin imzasi ile gönderilen mektupta, hemen gelip tahta geçmesi
gerektigini, hacca gitmeyi halka ve devleti idare etme isi olmayanlara
birakmasi icab ettigini tavsiye etmisler; aksi takdirde düsmanin
cesaretlenerek Müslümanlara saldirmasina sebep olacagini ikaz
eylemislerdir.

Ayni sekilde israrla hacca gitmek isteyen ve bu niyetinin bedelini caniyla ödeyen II. Osman’a, Kayinpederi ve
Seyhülislâm olan Es’ad Efendi aynen su fetvâyi vermis ve fikihtaki bu
hükmü özetlemistir: "Padisahlara hac lâzim degildir; oturup adl eylemek
evlâdir. Câiz ki, bir fitne zuhûr eyleye". Verilen bu fetvâyi tasdik
eden asrinin kutbu Aziz Mahmûd Hüdâyî Hazretleri de, II. Osman’i
fetvâya uymasi için ciddi ikaz eylemistir. Hatta bu meseleden dolayi
Padisah’in askeri tahrik ettiniz tarzinda tahkirine hedef olan ve
sonradan Seyhülislâmlik makamina gelen Yahya Efendi’nin ifadeleri de
tamamen fikhin ölçülerine uygundur:

"Padisahim! Hâsâ ki, ulema duacilariniz eskiyayi tahrik ede. Ancak
içten gelerek bu niyetinizi istemezdik. Sebebi budur ki, ecdadiniz
etmemisler, bu tarike gitmemisler, günahimiz varsa ol kadarcadir."

Nitekim halk ve asker arasinda yayilan dedikoduyu özetleyen su cümleler de meseleyi açiklamaktadir:

"Nizâm-i âlem içün padisahlar hacci terk edegelmistir. Düsmanin ortaya
çikmasi ve düsmanlarin memleketi karistirma ihtimali var iken,
Memâlik-i Mahrûse’yi koyup gitmek hatadir.".

2) Bazi Islâm hukukçulari, bedeni sihhatli olma sartini açarak,
sihhatli olsa bile tutuklu olma veya kendisini hacdan alikoyan zâlim
idareciden korkmanin da haccin edâsini engelleyecegini ifade ederken,
sultân ve o manadaki devlet yetkililerinin de mahbus yani tutuklu gibi
kabul edilecegini; sadece beytülmal disinda kendine ait malindan haccin
farz olacagini ve bu özür devam ettigi müddetçe ölünceye kadar hacca
gidemeyebilecegini hükme baglamislardir. Günümüzdeki gibi ulasim
imkânlarinin gelismedigi ve bir hac görevinin en az üç ay sürecegi bir
asirda, Osmanli Padisahlarinin hacca gitmeleri gerektigini düsünmek,
Islâm Hukukunu bilmemek olur. Kaldi ki, ömürlerinin yarisini cephede
geçiren Padisahlarin, neden Misir’a kadar cihâda gidip de hacca
varmadiklari da ileri sürülemez; zira ordunun basinda mücahid bir
komutan olarak sefere giden padisahla, kendi sahsî ibadeti için üç ay
memleketini yalniz birakan padisah bir tutulamaz. Bunun en müsahhas
misâli II. Osman’a karsi askerin ve hatta halkin duydugu tepkidir.
Islâm âlimleri, haccin sartlarindan olan yol emniyetini ihlal eden
Karamita grubunun isyani sebebiyle, 326/937 tarihinden itibaren 20 yil
kadar haccin farz olmadigini, çünkü yollarda anarsi yasanabilecegini
ifade etmislerdir.

Özetle Osmanli Padisahlarina dinen bizzat hacca
gitmeleri farz olmamistir. Ancak kendi yerlerine bedel olarak
baskalarini mutlaka göndermislerdir. Ayrica Sultân Abdülaziz’in gizlice
tebdil-i kiyafet ederek hacca gittigi söylenmektedir. Ancak elimizde
bunu dogrulayacak bir vesika bulunmamaktadir .

Kaynak: Prof. Ahmet Akgündüz, Bilinmeyen Osmanli